آسیب شبکه براکیال یا بازویی اطفال و بزرگسالان
شبکه بازویی از به هم پیوستن شاخه های پیشین اعصاب نخاعی C5 تا T1 تشکیل شده است. شبکه بازویی حاوی رشته های عصبی مختلفی است که به بافتهای مختلف اندام فوقانی از جمله پوست، عروق، مفاصل، استخوان ها و عضلات عصبدهی میکنند. شاخه های اصلی شبکه بازویی شامل عصب موسکولوکوتانئوس، عصب اولنار و عصب رادیال می باشد و این اعصاب سیگنال های نخاع را به شانه، بازو، ساعد و دست منتقل می کنند. در صورتی که این اعصاب کشیده شوند، تحت فشار قرار بگیرند و در موارد شدیدتر پاره شوند یا از نخاع جدا شوند، دچار آسیب می شوند. آسیب های جزئی وارد شده به شبکه بازویی، بدون درمان بهبود می یابند. آسیب های شدید تر نیازمند جراحی به منظور اصلاح عملکرد عصب می باشند.
انواع آسیب شبکه براکیال بر اساس شدت ضایعه
- Neuropraxia: در این نوع آسیب، عصب بر اثر نیروی وارده فقط کشیده می شود. نوروپراکسی شایع ترین نوع آسیب می باشد و به طور خودبخودی بهبود می یابد.
- Neuroma: بر اثر کشش، در تعداد کمی از اعصاب پارگی ایجاد می شود و در بین آنها بافت نوروما تشکیل می شود. این آسیب بهبود خودبخودی نسبی دارد.
- Rupture: اعصاب در محلی غیر از محل اتصال به نخاع پاره می شوند. این آسیب ها بهبود نمی یابند.
- Avulsion: ریشه عصبی قبل از تشکیل شبکه در محل خروج از نخاع پاره می شود. این نوع، بدترین نوع آسیب است.
آسیب شبکه بازویی در اطفال
آسیب شبکه براکیال در نوزادان عموما به دنبال زایمان سخت ایجاد می شود. در شرایطی که زایمان سخت است، مثلا نوزاد از پا به دنیا آمده یا روند زایمان خیلی طولانی شده باشد ممکن است به گردن وی فشار وارد شود که منجر به کشش شبکه بازویی و فشار به اعصاب این ناحیه خواهد شد. اغلب اوقات اعصابی که در قسمت های بالاتر قرار دارند، کشیده می شوند. فلج های زایمانی به سه دسته تقسیم می شوند:
- Erb Pulsy: شایع ترین نوع فلج زایمانی است و در اثر آسیب به قسمت های بالایی شبکه براکیال ایجاد می شود. معمولا بازوی نوزاد بی حرکت است و در کنار بدن در حالت چرخیده به داخل قرار می گیرد. حرکات مچ دست و انگشتان در این بیماران طبیعی می باشد. در این نوع آسیب ممکن است مفصل شانه از ثبات لازم برخوردار نباشد. با افزایش سن ممکن است طول اندام فوقانی در سمت مبتلا کوتاه تر از سمت سالم باشد.
- Global Pulsy: در این نوع فلج، اندام فوقانی یک سمت بدن بطور کامل فلج می شود.
- Horner Syndrome: این سندرم در اثر آسیب به نورون های کنترل کننده مردمک به وجود می آید و گاها می تواند با آسیب های شبکه براکیال همراهی داشته باشد.
عوامل خطر در آسیب به شبکه براکیال هنگام زایمان
- دیس توشی شانه
- دیابت مادر
- جثه بزرگ نوزاد هنگام زایمان
- زایمان سختی که به کمک خارجی نیاز دارد
- وضعیت بریچ در نوزاد هنگام تولد (خروج نوزاد از کانال زایمان با پا)
بیش از نیمی از آسیب های بازویی عامل شناخته شده ای ندارند.
علائم و نشانه های فلج شبکه براکیال در اطفال
- الگوهای ضعف عضلانی یا فلج اندام فوقانی بسته به این که کدام اعصاب صدمه دیده باشند
- کاهش حس در اندام فوقانی درگیر
- درد
درمان آسیب شبکه براکیال در اطفال
اکثر بیماران پس از مدتی به صورت خودبخودی بهبود می یابند که ممکن است از چند ماه تا چند سال طول بکشد. احتمال بهبود خودبخودی در فلج قسمت های بالاتر مثل فلج ارب بیش تر از انواع دیگر می باشد. در این مدت عضلات فلج شده حرکت نمی کنند؛ به همین دلیل والدین باید به منظور جلوگیری از خشکی مفصل به طور مرتب اندام فوقانی را حرکت دهند. اگر پس از چند ماه صبر کردن بهبودی حاصل نشود، پزشک از روش های دیگر برای ترمیم و بهبود عملکرد عصب استفاده می کند:
- جراحی ترمیمی عصب
- جراحی های دیگر به منظور بهبود عملکرد اندام آسیب دیده همچون جابجا کردن تاندون های اطراف شانه و استئوتومی استخوان بازو
آسیب شبکه براکیال در بزرگسالان
آسیب های شبکه بازویی در بزرگسالان معمولا به علت ضربات به سر و گردن ایجاد می شوند. آسیب های جزئی تر در ورزش های تماسی همچون فوتبال ایجاد می شوند. آسیب های شدیدتر در اثر تصادفات وسایل نقلیه به خصوص موتور سیکلت و سقوط از ارتفاع رخ می دهند. سایر شرایط همچون التهاب و تومورها نیز می توانند بر شبکه بازویی اثر بگذارند. آسیب دیدگی شدید می تواند منجر به فلج کامل بازو شود؛ اما جراحی ممکن است به بازیابی عملکرد عضله کمک کند.
علائم آسیب شبکه براکیال در بزرگسالان
- آسیب های جزئی: در آسیب های جزئی عصب تحت کشش و فشردگی قرار می گیرد اما پاره نمی شود. این نوع آسیب احساسی مانند شوک الکتریکی یا حس سوزش در بازو ایجاد می کند و سبب ضعف و بی حسی در بازو می شود.
- آسیب های شدید: این آسیب ها منجر به پارگی اعصاب می شوند. در این نوع آسیب فرد ضعف یا ناتوانی در استفاده از عضلات خاصی مثل دست، بازو و شانه دارد، فقدان حس و حرکت در بازو دارد یا درد شدیدی در ناحیه آسیب دیده حس می کند.
عوارض آسیب شبکه براکیال در بزرگسالان
- سفتی مفاصل: در این حالت فرد پس از بهبودی نیز در حرکت دادن اندام مشکل دارد.
- درد: این درد در اثر آسیب به عصب به وجود می آید و ممکن است مزمن شود.
- بی حسی در اندام
- آتروفی عضلات
- ناتوانی موقت
تشخیص آسیب شبکه براکیال
پزشک متخصص باعلائم و معاینه بالینی فرد، شرایط وی را می سنجد. در آسیب های شدید شبکه براکیال پزشک می تواند از روش های تصویربرداری نیز استفاده نماید:
- X-RAY: گرافی ساده از سر و گردن به یافتن آسیب های همراه همچون شکستگی کمک می کند.
- Electromyography (EMG): این تست میزان فعالیت الکتریکی عضلات را در هنگام انقباض و استراحت می سنجد.
- MRI: برای مشاهده عروق و بافت نرم بسیار کارآمد می باشد.
- CT Scan: از این تست هنگامی استفاده می شود که MRI اطلاعات کافی را در اختیار پزشک قرار ندهد.
درمان آسیب شبکه براکیال در بزرگسالان
درمان بر اساس شدت و محل آسیب متفاوت می باشد. آسیب های جزئی می توانند خودبخود بهبود یابند. روشهای زیر میتوانند در بهبود وضعیت فرد کمک کننده باشند:
- جراحی: در موارد شدیدتر جراحی ترمیمی صورت می گیرد. جراحی ۶ ماه پس از آسیب انجام می شود.
- کنترل درد: درد شدید و مزمن ممکن است در آسیب های شدید به وجود آید. این درد معمولا طی سه سال پس از آسیب بهبود می یابد. اگر درمان های دارویی در کنترل درد موثر نباشند، پزشک با انجام یک عمل جراحی، عصب فرستنده سیگنال درد را قطع می کند.
https://www.cincinnatichildrens.org/health/b/brachial-plexus