بیماری کیفوز شوئرمان
اگر از جوانب به ستون مهرههای یک فرد سالم دقت کنید، دو انحنا خواهید دید. نخستین انحنا یک بیرونزدگی است که در بخش فوقانی ستون مهرهها دیده میشود. دومین انحنا نیز در بخش تحتانی ستون مهرهها وجود دارد و به شکل یک تورفتگی مشاهده میشود. در صورتی که زاویه انحنای بخش فوقانی کمر بیش از حد طبیعی شود، گفته میشود که فرد دچار کیفوز است؛ در صورتی هم که زاویه انحنای تحتانی کمر بیش از اندازه شود گفته میشود که فرد دچار لوردوز است.
ساختار طبیعی ستون مهرهها به چه شکلی است؟
برای این که با این بیماری بهتر آشنا شوید، لازم است تا با ساختار طبیعی ستون مهره ها آشنایی پیدا کنید. ستون مهرهها از قاعده جمجمه شروع و تا استخوان لگن ادامه پیدا میکند. در این ستون استخوانی، ۳۳ مهره روی هم قرار گرفتهاند و در بین این مهرهها ساختارهایی غضروفی به نام دیسک بین مهرهای وجود دارد. دیسک بین مهرهای وظیفه دارد تا فشارهای وارده بر ستون مهرهها را به خود جذب نماید و از ایجاد آسیبهای مهرهای ناشی از حرکاتی مثل پرش یا دویدن جلوگیری کند. همچنین دیسکهای بین مهرهای وظیفه دارند تا از ساییده شدن مهرهها به یکدیگر جلوگیری کنند و کمک کنند تا ستون مهرهها بتواند به آسانی حرکت کند.
مهرهها در حالت طبیعی مستطیلی شکلاند و روی یک دیگر قرار میگیرند. با توجه به نواحی مختلف بدن و نیز ویژگیهای مشترک و متمایزکننده مهرهها، ستون فقرات را به ۵ قسمت تقسیم میکنند:
- بخش گردنی یا سرویکال شامل مهرههای C1 تا C7
- بخش صدری یا توراسیک شامل مهرههای T1 تا T12
- بخش کمری یا لومبار شامل مهرههای L1 تا L5
- بخش خاجی یا ساکرال شامل مهرههای S1 تا S5
- بخش دنبالچهای
همانطور که در ابتدا نیز گفتیم، وجود انحنا در ستون مهرهها طبیعی است. انحناها کمک میکنند تا نیروهای وارده به ستون مهره بشکنند و تخفیف پیدا کنند. به این ترتیب، شدت آسیبهای احتمالی ستون فقرات به حداقل خواهند رسید. زمانی میتوانیم بگوییم انحنا شکل غیرطبیعی به خود گرفته که زاویه انحنا بیش از ۴۰ تا ۴۵ درجه شود. اگر این زاویه در بخش فوقانی (صدری) ستون مهرهها غیرطبیعی شود، کیفوز یا گوژپشتی ایجاد شده است. افرادی که کیفوز دارند در طول زمان ممکن است دچار مشکلات عدیده ای از جمله درد و ناتوانی در نفس کشیدن شوند.
کیفوز شوئرمان چیست؟
یکی از انواع کیفوز، کیفوز شوئرمان میباشد. کیفوز شوئرمان را بیماری شوئرمان نیز مینامند. جناب آقای شوئرمان، رادیولوژیست اهل دانمارک، نخستین فردی بود که توانست این بیماری و ویژگیهای آن را شناسایی کند. ویژگی اختصاصی کیفوز شوئرمان، شکل گوهای مهرهها میباشد و به خاطر همین ساختار گوهای مهرهها، ستون فقرات بیش از اندازه بیرون زده به نظر میرسند.
این بیماری یک بیماری پیشرونده است و در طول زمان و با رشد بیشتر استخوانها، بیماری نیز پیشرفت میکند. علت به وجود آمدن این بیماری رشد ناهمسان بخشهای مختلف مهرههاست. در واقع، سرعت رشد بخش پشتی مهره، بیش از سرعت رشد بخش پشتی مهره است و به همین دلیل نیز مهرهای که قرار بود مستطیلی شکل باشد، به شکل مثلثی و گوهای درمیآید. در این حالت بخش صدری ستون مهرهها بیش از اندازه انحنا پیدا میکند و به مرور زمان پشت بیمار خم میشود.
چه عواملی باعث ایجاد کیفوز شوئرمان میشوند؟
هنوز علت دقیقی برای ایجاد این بیماری شناسایی نشده است. البته محققان معتقدند عامل بیماری زا هرچه که باشد، یا باعث افزایش رشد استخوانی مهرهها میشود یا عاملی است که از رشد استخوانی مهرهها جلوگیری میکند. به نظر میرسد عوامل ژنتیکی نیز در ایجاد این بیماری دخیل باشند؛ چراکه دیده شده احتمال ایجاد این بیماری در اعضای خانواده فرد مبتلا بیش از سایر افراد جامعه میباشد. قد و وزن نیز از عوامل زمینهساز بیماری شوئرمان به شمار میروند.
بیماری شوئرمان چه علایمی ممکن است به همراه داشته باشد؟
با توجه به اینکه که بیماری شوئرمان با رشد استخوانها خود را نشان میدهد، اغلب این بیماری در دوره نوجوانی و به خصوص دوره بلوغ بروز پیدا میکند. والدین اغلب کودک خود را با شکایت از نحوه ایستادن وی، خستگی و دردی خفیف در ناحیه صدری ستون مهرهها به مطب دکتر میآورند. در موارد شدیدتر، والدین ممکن است از علایم دیگری نیز شکایت داشته باشند. علایم بیمار به طور کلی شامل موارد زیر میباشد:
درد
انحنای نسبتا پایدار ستون مهرهها که با خم شدن به جلو اغلب بدتر و با ایستادن اندکی بهتر میگردد
اسکولیوز (انحراف جانبی ستون مهرهها) به عنوان عارضهای همراه
درد قفسه سینه یا سختی در نفس کشیدن در مواردی بسیار نادر. علت سختی در نفس کشیدن کاهش ظرفیت تنفسی ریههای فرد بیمار میباشد.
بیشتر بخوانید: ستون فقرات و شکستگیهای ناشی از پوکی استخوان
بیماری شوئمان چگونه تشخیص داده میشود؟
در وهله اول، پزشک با اخذ شرح حال و انجام معاینات فیزیکی تشخیصهای مشکوک دیگری که ممکن است علایم مشابه ایجاد کنند را تا حدودی کنار میگذارد و به بیماری شوئمان شک میکند. معایناتی که جهت تشخیص این بیماری به کار می روند عبارت اند از:
- تست خم شدن به جلوی آدام: پزشک از بیمار درخواست میکند تا خود را از میانتنه به جلو خم کند. با این کار میتوان کیفوز تراکولومبار را شناسایی کرد.
- لمس: پزشک با لمس ستون مهرهها، میتواند به ناهنجاریهای پشت فرد پی ببرد. در صورتی که بیماری شوئرمان وجود داشته باشد، ناحیه صدری ستون مهرهها انحراف جانبی خواهد داشت.
- دامنه حرکت: پزشک میزانی که فرد میتواند خود را به جلو، عقب و کناره ها خم کند را اندازه گیری میکند.
در ادامه جهت تایید تشخیص، پزشک درخواست انجام تصویربرداری اشعه ایکس را میدهد. این تصویربرداری یک بار در حالت خوابیده و یک بار هم در حالت ایستاده از ستون مهرهها انجام میشود. سپس میزان انحنای کیفوز صدری فرد اندازه گیری میشود. در صورتی که انحنا غیرطبیعی باشد اما ساختار مهرهها گوهای و مثلثی شکل نباشد، فرد دچار بیماری شوئرمان نیست و کیفوز وی از نوع وضعیتی میباشد. ویژگیهای تشخیصی کیفوز شوئرمان عبارتاند از:
- انحنای کیفوز صدری فرد ۵۰ درجه یا بیشتر باشد
- سه یا بیش از سه مهره گوهای شکل وجود داشته باشد
- فتق دیسک بینمهره ای از قسمت انتهایی مهرهها به صورت خفیف دیده شود. به این بیرون زدگیهای دیسک بین مهرهای، گرههای اشمورل میگویند.
کیفوز شوئرمان چگونه درمان میشود؟
جهت درمان بیماری شوئرمان، میتوان از روشهای جراحی و غیرجراحی استفاده کرد. پزشک با توجه به شدت انحنا، میزان انعطاف پذیری، وضعیت رشدی فرد و ترجیح بیمار و والدین وی، روش درمانی مناسب برای این بیماری را انتخاب میکند.
روشهای غیرجراحی اغلب شامل استفاده از بریس برای مدت طولانی در طول روز میباشد و بیشتر در افرادی که شدت انحنا زیاد نیست و فرد نیز در حال رشد است و علایم اذیت کنندهای نیز ندارد استفاده می شود. تمرینات ورزشی و فیزیوتراپی نیز میتوانند کمک کننده باشند. در صورت وجود علایمی مثل درد نیز میتوان به صورت علامتی از دارودرمانی استفاده کرد؛ مثلا برای کنترل درد داروهای مسکن مثل ایبوپروفن تجویز نمود.
در صورتی که فرد از سن رشد گذشته باشد و شدت انحراف خیلی زیاد باشد (بالای ۷۵ درجه)، یا اینکه علایم عصبی در فرد وجود داشته باشد و درد ناشی از بیماری غیرقابل تحمل باشد، میتوان از روشهای جراحی نیز استفاده نمود.
https://www.spineuniverse.com/conditions/kyphosis/scheuermanns-kyphosis-scheuermanns-disease