سندرم تونل کارپال چیست؟
سندرم تونل کارپال از شایعترین بیماریهای مرتبط با عصب است. به ناحیهای در مچ دست که عناصر مختلفی از جمله عروق، اعصاب و تاندون عضلات از آن عبور میکنند، تونل کارپال میگویند. مهمترین عنصری که از درون تونل کارپال عبور میکند، عصب مدین نام دارد. عصب مدین از سمت داخلی بازو و ساعد به پایین می آید، از ناحیه مچ دست عبور میکند و با عبور از تونل کارپال، وارد کف دست میشود. درون تونل کارپال علاوه بر عصب مدین عناصری مثل عروق، تاندون عضلات و بافتهای نرم دیگر نیز وجود دارد. ممکن است فشار ناشی از دیگر عناصر درون کانال بر روی عصب مدین، از فشار طبیعی این ناحیه بیشتر شده و موجب بی حسی، گزگز و ضعف در ناحیه دست شود. به این حالت سندرم تونل کارپال میگویند.
سندرم تونل کارپال چه علائمی ایجاد میکند؟
عصب مدین طول ساعد را طی میکند و از ناحیه مچ دست وارد کف دست میشود. این عصب به برخی عضلات کف دست عصبدهی کرده و کنترل انگشت شست را نیز بر عهده دارد. عصب دیگر این ناحیه، عصب اولنار است که حس انگشت شست، انگشت اشاره، انگشت میانی و نیمه داخلی انگشت حلقه را تامین میکند.
از جمله علائمی که سندرم تونل کارپال (فشار روی عصب مدین) ایجاد میکند عبارت است از:
- سوزش، گزگز یا خارش در قسمت کف دست و انگشت شست و یا حتی در انگشت اشاره یا انگشت میانی
- ضعف عضلات دست و ناتوانی در نگه داشتن اشیا در دست
- احساس برقگرفتگی در طول کف دست تا امتداد انگشتان
- احساس گزگز در ناحیه بازو و ساعد
در بیماران مبتلا به سندرم تونل کارپال، درد بیمار در هنگام صبح بیشتر است. این درد و گزگز با پیشرفت بیماری میتواند در هنگام شب، فرد را از خواب بیدار کند. درد، گزگز و کرختی در کف دست یا به طور محدودتر در انگشت شست و نواحی اطراف آن حس میشود. در هنگام رانندگی یا کتاب خواندن، با خم کردن مچ دست و فشار بیشتر بر عصب، بیحسی و کرختی دست بیشتر میشود.
در مراحل ابتدایی، فرد با تکان دادن دست خود فشار روی عصب را کمتر میکند؛ به همین دلیل گزگز و درد کمتر میشود. اما با پیشرفت بیماری، دیگر تکان دادن دست در بهبود درد تاثیری نخواهد داشت. در فرد مبتلا به سندرم تونل کارپال، قدرت عضلات در نگه داشتن اشیا کم میشود. این فرد ممکن است اشیایی را که در دست دارد، بیندازد یا نتواند کارها را به ظرافت قبل انجام دهد؛ مثلا نمیتواند دکمه لباس خود را ببندد.
اگرچه سندرم تونل کارپال میتواند در یک دست هم بروز کند، اما در بیشتر موارد هر دو دست درگیر است.
علل ایجاد سندرم تونل کارپال چیست؟
در سندرم تونل کارپال علت اصلی فشاری است که بر روی عصب وارد میشود. هر عاملی که باعث فشردگی عصب یا التهاب عناصر داخل کانال مچ دست شود میتواند سندرم تونل کارپال ایجاد کند.
در بسیاری از موارد علت بروز این سندرم مشخص نیست؛ اما علل زیادی ممکن است سبب بروز چسبندگی عصب دست شود. از جمله این عوامل میتوان به بیماریهای خاص مثل دیابت، کمکاری غده تیروئید یا رماتیسم مفاصل و فعالیتهایی مانند تایپ کردن و بافتن که در آنها دست، پیوسته در حال تکان خوردن است اشاره کرد.
گفته میشود حاملگی هم میتواند از علل بروز این بیماری باشد. آسیب به مچ دست و ایجاد التهاب در عناصر عبوری از آن هم میتواند از علل دیگر سندرم تونل کارپال باشد.
بیشتر بدانید: تومورهای اعصاب محیطی چستند؟
چه عواملی ریسک ابتلا به سندرم تونل کارپال یا چسبندگی عصب دست را بالا میبرند؟
- در زنان، ریسک ابتلا به سندرم تونل کارپال سه برابر بیشتر از مردان است. علت آن دست کوچکتر بودن مچ دست زنان نسبت به مردان و در نتیجه فضای کوچکتر برای عبور عناصر از مچ دست میباشد.
- وجود فرد مبتلا به سندرم تونل کارپال در خانواده میتواند ریسک ابتلا به آن را افزایش دهد.
- بعضی از مشاغل مانند خیاطی، آرایشگری و نوازندگی سبب افزایش ریسک ابتلا به این بیماری میشوند؛ زیرا در این افراد، مچ دست دائما در حال حرکت است.
- شکستگی یا پیچخوردگی مچ دست نیز احتمال ابتلا به سندرم تونل کارپال را بالا میبرد.
چسبندگی عصب یا سندرم تونل کارپال چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص این بیماری در مراحل اولیه برای جلوگیری از آسیب به عصب مدین دارای اهمیت است. برای تشخیص این بیماری به طور معمول از دو تست استفاده میشود. اگر این دو تست مثبت باشد، تشخیص سندرم تونل کارپال مطرح میشود.
- تست فالن (Phalen test): در این تست از بیمار خواسته میشود ساعد دو دست خود را موازی با سطح قرار دهد، سپس انگشتان خود را به سمت زمین خم کند؛ به گونهای که سطح پشتی مچ دو دست در مجاورت هم قرار گیرند. اگر در مدت 60 ثانیه، احساس گزگز و یا بیحسی در فرد مشاهده شود، تست مثبت تلقی میشود.
- تست تینل (Tinel test): در این تست پزشک ضرباتی را بر روی عصب مدین در ناحیه مچ دست وارد میکند. اگر با این کار، گزگز و حس برقگرفتگی در انگشتان دست ایجاد شود، تست مثبت تلقی میشود.
از تستهای دیگری نیز میتوان برای تشخیص سندرم تونل کارپال استفاده کرد که شامل موارد زیر است:
- عکسبرداری: میتوان از رادیوگرافی ساده، MRI یا سونوگرافی استفاده کرد.
- نوار عصب-عضله: فعالیت الکتریکی عضله را ثبت میکند.
درمان سندرم تونل کارپال یا چسبندگی عصب دست
انتخاب روش درمان به علائم و میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد.
- استراحت: در صورتی که سندرم تونل کارپال به صورت دو طرفه باشد باید فرد را از جهت بیماریهای تیروئید، دیابت و آکرومگالی بررسی کرد. در صورتی که چسبندگی عصب ناشی از فعالیت زیاد باشد، به مدت دو هفته باید به دست استراحت داد.
- مچبند و بریس: استفاده از مچبندهای مخصوص که مچ دست را در وضعیت ثابت نگه میدارند یکی از درمانهای رایج برای این بیماری است. این مچبندها با جلوگیری از خم شدن دست بر روی مچ، از فشار بر روی عصب مدین جلوگیری میکنند. میتوان شبها هنگام خواب از این مچبندها استفاده کرد.
- فیزیوتراپی: ورزشهای کششی هم میتواند در رفع چسبندگی عصب مناسب باشد.
- دارودرمانی: دارو های ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن، دیکلوفناک، ایندومتاسین و پیروکسیکام میتواند برای تسکین درد و کاهش التهاب موثر باشد. تزریق کورتون میتواند به طور موقت علائم را بهتر کند.
در افرادی که با روشهای بالا بهبود نیابند و علائم آنها بیش از 6 ماه تا یک سال طول کشیده باشد، جراحی روش انتخابی است. در روش جراحی، اندازه تونل کارپال را بزرگتر میکنند و به این ترتیب فشار از روی عصب برداشته میشود.
اگر سندرم تونل کارپال درمان نشود، علائم مدت زیادی باقی میمانند و میتوانند بدتر شوند. تشخیص و درمان زودهنگام سندرم تونل کارپال از تحلیل رفتن تودهی عضلانی روی قاعده شست (تنار) جلوگیری میکند.
پیشگیری از سندرم تونل کارپال
- مچ دست خود را در هنگام کار کردن، صاف نگه دارید.
- از مچ بندی استفاده کنید که مچ دست شما را صاف نگه میدارد.
- از خم و راست کردن مکرر مچ دست خودداری کنید.
- دست خود را گرم نگه دارید.
https://www.webmd.com/pain-management/carpal-tunnel/carpal-tunnel-syndrome