توده استخوانی استئوسارکوم چیست؟
واژه استئوسارکوم از دو بخش Osteo- به معنی استخوان و -Sarcoma به معنی بدخیمی تشکیل شده است. پس به اندازه کافی واضح است که این بیماری، نوعی توده بدخیم سرطانی است که اغلب از استخوانها منشا میگیرد. این بدخیمی بیشتر در استخوانهای دراز و بخصوص استخوانهای پا و بازو ایجاد میشود، اما باید بدانیم که هر استخوانی میتواند منشا ایجاد بدخیمی از نوع استئوسارکون باشد. در مواردی بسیار نادر و استثنائی، ممکن است منشا استئوسارکوم سلولهایی غیر از سلولهای استخوانی باشد.
استئوسارکوم عمدتا نوجوانان یا جوانان را درگیر میکند. با این حال، کودکان کمسن یا بزرگسالان نیز در معرض ابتلا به این بدخیمی هستند. درمان این بدخیمی همانند بسیاری از بدخیمیها، شامل شیمی درمانی، جراحی و در برخی از موارد پرتودرمانی میباشد. پزشک بر اساس منشا اولیه، اندازه تومور و نوع درجهبندی آن روش درمانی مناسب را انتخاب خواهد کرد.
پیشرفتهایی که در طول سالها در زمینه درمان این بدخیمی حاصل شده، پروگنوز یا همان امید به موفقیت در درمان بدخیمی را بسیار بالاتر برده است. پس از پایان دوره درمانی، فرد مبتلا تا مدتهای طولانی باید تحت مراقبت و بررسی قرار داشته باشد تا از عود بیماری یا عوارض طولانی مدت آن در امان باقی بماند.
استئوسارکوم چه علایمی میتواند داشته باشد؟
علایم و نشانههای استئوسارکوم میتواند در هر فرد متفاوت باشد؛ اما شایعترین علایم دیده شده در این بیماران شامل موارد زیر میباشد:
- تورم در اطراف استخوان
- درد استخوان یا مفصل
- آسیبها و شکستگیهای بیدلیل استخوانی
علایم استئوسارکوم با علایم سایر آسیبها و حوادث شایع مثل آسیبهای ورزشی و شکستگیها و دررفتگیهای استخوانی مشابهت فراوانی دارد. به همین دلیل ممکن است در اثر سهل انگاری، تومور پیشرفت کرده و آسیبهای جدیتری به جا بگذارد. به همین دلیل در صورتی که کودک شما دچار چنین علایم و نشانههای پایداری گردید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
استئوسارکوم چگونه ایجاد میشود؟
هنوز علت دقیق ایجاد استئوسارکوم هنوز مشخص نیست. هرچند، پزشکان میدانند که ایراد کار در جاییست که مسئولیت تکثیر استخوانی را برعهده دارد. در یک سلول استخوانی سالم، ممکن است DNA دچار تغییراتی شود. DNA یا ماده ژنتیکی سلول، ساختاری درون سلولی بوده و دستورالعملهایی دارد که سلول مطابق آن عمل میکند.
تغییراتی که در ماده ژنتیکی ایجاد شوند، میتوانند به سلول دستور دهند که شروع به تکثیر کند، بدون آنکه اصلا نیازی به تکثیر باشد. در صورتی که سیستم ایمنی نتواند پاسخ مناسبی به این تکثیر بیمورد بدهد و سلولهای دچار مشکل را نتواند از بین ببرد، به زودی تودهای از سلولهای سرطانی که به سرعت در حال تکثیر هستند ایجاد میشود. این سلولهای سرطانی میتوانند در کل بدن پخش شوند و به بافتهای مختلف و اندامها آسیبهای جدی بزنند.
چه عوامل خطری برای ایجاد استئوسارکوم شناسایی شده است؟
یک سری از عوامل میتوانند زمینهساز ایجاد استئوسارکوم باشند؛ از جمله این عوامل میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- سابقه قبلی انجام پرتودرمانی
- ابتلا به بیماریها و اختلالات استخوانی مثل بیماری پاژه و فیبروز دیسپلازی
- ابتلا به بیماریهای ژنتیکی خاص مثل رتینوبلاستوم ارثی، سندروم بلوم (Bloom Syndrome)، سندروم لی فرامنی (Li-Fraumeni Syndrome)، سندروم راثموند تامسون (Rothmund-Thomson Syndrome) و سندروم ورنر (Werner Syndrome)
بیشتر بدانید: استئوئید استئوما چه بیماری است؟
استئوسارکوم چه عوارضی ممکن است به همراه داشته باشد؟
هم خود بیماری استئوسارکوم و هم روشهای تهاجمی که جهت درمان آن ضروری است انجام شوند میتوانند برای فرد عوارضی را به همراه داشته باشند. این عوارض شامل موارد زیر میباشد:
پخش سلولهای سرطانی در سطح بدن (متاستاز): سلولهای سرطانی میتوانند از محلی که غده سرطانی وجود دارد جدا شده و به نقاط مختلف بدن مهاجرت نمایند. در این شرایط، درمان بسیار سختتر خواهد شد. سلولهای سرطانی استئوسارکوم عمدتا به ریهها و استخوانهای دیگر مهاجرت میکنند.
آمپوته کردن (قطع کردن) اندام: طی عمل جراحی، معمولا غده سرطانی برداشته میشود، اما گاهی اوقات نیز ممکن است نیاز باشد آن بخش از اندام به طور کامل قطع گردد و بخش قطع شده با اندام مصنوعی جایگزین گردد.
عوارض جانبی مربوط به درمان طولانی مدت: روش شیمیدرمانی که برای درمان استئوسارکوم استفاده میشود، روشی تهاجمی بوده و ممکن است عوارض جانبی متعددی به جا بگذارد. این عوارض میتوانند در کوتاه مدت و بلند مدت ایجاد گردند. البته تیم درمانی تمام تلاش خود را به کار خواهد بست تا این عوارض به حداقل برسند. همچنین لیستی از عوارض طولانی مدت در اختیارتان قرار خواهد گرفت تا حواستان به آنها باشد.
استئوسارکوم چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک معالج با اخذ شرح حال، انجام معاینه و درخواست انجام آزمایشها و تصویربرداریهای مختلف میتواند تشخیص را قطعی کند و سپس درمان را آغاز نماید.
روشهای تصویربرداری که جهت تشخیص استئوسارکوم میتوانند مفید باشند عبارتاند از:
- تصویر اشعه ایکس
- سیتی اسکن
- MRI
- PET Scan
- اسکن استخوانی
پزشک با دیدن تصویر استخوان و ناحیه درگیر، متوجه ضایعه ایجاد شده میشود. سپس جهت مشخص کردن ماهیت ضایعه از آن نمونه بر میدارد. به این روش بیوپسی گفته میشود. نمونه گرفته شده از ضایعه به کمک میکروسکوپ بررسی شده و ماهیت ضایعه تشخیص داده میشود و میتوان با قطعیت گفت که توده ماهیت بدخیم و از نوع استئوسارکوم دارد. نمونه برداری از ضایعه به دو روش انجام میگیرد:
- بیوپسی سوزنی
- بیوپسی جراحی
استئوسارکوم چگونه درمان میشود؟
شیمیدرمانی، جراحی و پرتودرمانی سه روش عمده درمان استئوسارکوم میباشند. البته موارد استفاده از پرتودرمانی محدود است و تنها در وضعیتهای خاص استفاده میشود.
جراحی
هدف از جراحی، حذف تمام سلولهای سرطانی است. روشهای جراحی که جهت درمان استئوسارکوم استفاده میشوند شامل موارد زیر است:
- جراحی جهت حذف سلولهای سرطانی (عمل Limb-Sparing)
- جراحی جهت قطع عضو درگیر (عمل Amputation)
- جراحی جهت حذف بخش تحتانی پا (Rotationplasty)
شیمیدرمانی
اساس شیمیدرمانی، مصرف داروهایی است که یا سلولهای سرطانی را از بین ببرند یا اینکه رشد این سلولها را متوقف کنند. در استئوسارکوم، عمدتا توصیه میشود تا مصرف داروهای شیمی درمانی پیش از انجام عمل جراحی آغاز شود. همچنین بعد از انجام عمل جراحی نیز داروهای شیمی درمانی مصرف میشوند تا هیچ سلول سرطانی در استخوان باقی نماند.
پرتودرمانی
در پرتودرمانی، اشعههای پر انرژی ایکس به بافت سرطانی تابانده میشوند. به این ترتیب، اشعه ایکس به دلیل قدرت تخریبکنندگی که دارد، باعث مرگ سلولهای سرطانی میشود.
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/osteosarcoma/symptoms-causes/syc-20351052