شکستگی پاتولوژیک یا مرضی چیست؟
گاه فردی در اثر فشارهای معمول و روزانه دچار آسیب میشود و با وجود این که این ضربه و آسیب، نیرویی معمولی به او وارد کرده است؛ اما سبب بروز شکستگی استخوانی در فرد میشود. عواملی مانند بیماریهای موضعی (عفونت، تومور، کیست، نرمی استخوان) و بیماریهای عمومی (بافت نامناسب استخوان، تومورهای منتشر، افزایش فعالیت غدد پاراتیروئیدی، سلیاک و …) میتوانند استخوان را ضعیف کنند. گاهی حتی انجام فعالیتهای روزمره مانند خم شدن، نشستن، سوار شدن به ماشین و بالا رفتن از پله نیز باعث شکستن استخوان ضعیف شده میشود.
علائم این شکستگیها مانند بقیه شکستگیهاست؛ با این تفاوت که ضربه بسیار ضعیفی باعث شکستگی استخوان شده است. قبل از وقوع شکستگی ممکن است فرد در استخوان خود احساس درد داشته باشد؛ اما با شکسته شدن استخوان، درد به حدی شدید میشود که فرد به ناچار به پزشک مراجعه میکند. در بسیاری از اوقات، شکستگی استخوان نخستین علامت برخی از بیماریهای بدخیم میباشد و به همین دلیل، شکستگیهایی که در اثر نیروی بسیار خفیف ایجاد شدهاند نیاز به بررسیهای بیشتری خواهند داشت.
چه عواملی سبب شکستگی پاتولوژیک در استخوان میشود؟
بیماریهای زیادی موجب شکستگی پاتولوژیک و ضعف استخوان میشوند که به چند مورد از آنها در متن زیر اشاره میکنیم:
استئوپروز (پوکی استخوان)
در استئوپروز، تراکم بخش آلی و معدنی استخوان کاهش مییابد. این کاهش تراکم باعث ضعیف شدن استخوان شده و آن را در معرض خطر شکستگی پاتولوژیک قرار میدهد. در سن بلوغ، تراکم استخوان در بیشترین حد خود است؛ اما با افزایش سن تراکم استخوان کاهش یافته و این کاهش در حوالی زمان یائسگی در خانمها بیشتر میشود. ممکن است این استئوپروز، خود نیز در اثر ابتلای فرد به بیماریهای دیگر مانند پرکاری تیروئید، بیماریهای گوارشی، بیحرکتی و کاهش ویتامین D رخ دهد که در این صورت به آن استئوپروز ثانویه به آن بیماری میگویند.
مهمترین عارضهی استئوپروز، شکستگی استخوان ران است. استئوپروز ممکن است خود را با علائمی مانند کمر درد، کاهش قد و شکستگی برخی استخوانها از جمله استخوان ران، مچ و مهره نشان دهد.
سرطان
سرطان به معنای رشد غیر طبیعی سلولهای بدن است. این رشد غیر طبیعی میتواند کل بدن را تحت تاثیر خود قرار دهد. برخی از انواع سرطانها ممکن است باعث ضعف استخوان و شکستگی مرضی شوند.
با توجه به نوع سرطان و میزان پیشرفت آن ممکن است علائم متفاوتی در فرد ایجاد شود؛ اما به طور کلی علائم زیر شایعترند:
- تب، لرز و تعریق شبانه
- کاهش وزن ناگهانی
- کاهش اشتها
- تغیر رنگ پوست
- تورم و درد
- بزرگ شدن غدد لنفاوی
در صورت وجود هر کدام از علائم بالا به پزشک خود مراجعه کنید؛ زیرا سرطان در مراحل اولیه به راحتی قابل درمان است.
بیشتر بدانید: شکستگی باز چیست؟
استئومالاسی (نرمی استخوان)
استئومالاسی به دلیل سخت نشدن استخوان رخ میدهد. یکی از علل آن کمبود ویتامین D است؛ چراکه ویتامین D نقش مهمی در جذب کلسیم دارد. کلسیم برای استحکام استخوان ضروری بوده و در صورت کاهش آن در بدن، استخوانها ضعیف میشوند. علائم استئومالاسی عبارتند از: دردهای منتشر به ویژه در اطراف مفصل ران؛ ضعف عضلانی در قسمت بالایی اندام؛ شکستگی استخوان.
با دریافت مکمل غذایی میتوان استئومالاسی را بهبود بخشید.
استئومیلیت
استئومیلیت به معنای عفونت استخوان است و توسط قارچ یا باکتری ایجاد میشود. استئومیلیت به ندرت ممکن است سبب تضغیف استخوان شود. علائم این بیماری به شرح زیر است:
- تب و لرز
- احساس خستگی و تحریکپذیری
- درد، تورم و قرمزی در اطراف محل عفونت
- سفتی در محل عفونت
سایر بیماریهایی که سبب شکستگی پاتولوژیک میشوند عبارتند از:
- تومورهای استخوانی
- کیستهای ساده استخوان
- بیماری پاژه
- استخوانسازی ناقص (یک بیماری نقص ژنی است)
بیشتر بدانید: آشنایی با شکستگی آرنج یا شکستگی سر استخوان رادیوس
علائم شکستگی پاتولوژیک استخوان چیست؟
تظاهرات شکستگی پاتولوژیک همانند سایر شکستگیهای استخوانی است. این علائم شامل موارد زیر است:
- درد در اطراف محل شکستگی
- کبودی و تورم در اطراف استخوان شکسته
- بی حسی و گزگز و ضعف در اطراف استخوان
در بعضی موارد، تشخیص شکستگی پاتولوژیک از سایر شکستگیهای استخوانی مشکل است.
تشخیص شکستگی پاتولوژیک
پزشک برای تشخیص شکستگی، ابتدا فرد را معاینه میکند. در شکستگی، عکس ساده رادیوگرافی (X-Ray) به پزشک کمک میکند تا دید کلی مناسبتری از استخوان آسیبدیده داشته باشد. البته با توجه به شرایط بیمار و نوع و محل شکستگی، ممکن است MRI، CT SCAN و اسکن استخوانی نیز درخواست شود.
اسکن استخوانی روش خوبی برای تشخیص شکستگیهای جزئی یا بدون دررفتگی، شکستگیهای گردن ران، شکستگیهای ستون فقرات و ضایعات متعدد میباشد.
شکستگیهای بدون دررفتگی که در رادیوگرافی ساده قابل تشخیص نیست با MRI به خوبی نشان داده میشود.
ممکن است پزشک برای تشخیص دقیق علت اصلی شکستگی پاتولوژیک استخوان، مجبور به درخواست تستها و آزمایشهای بیشتری شود مانند:
- تستهای آزمایشگاهی برای بررسی سطح کلسیم خون و شمارش سلولهای خونی
- بیوپسی (نمونهبرداری) از استخوان برای تشخیص تومور و عفونت
درمان شکستگی پاتولوژیک
درمان شکستگیهای پاتولوژیک به بیماری ضعیف کننده استخوان بستگی دارد. اگر این بیماری بر روی جوشخوردگی استخوان تاثیری نگذارد، درمان بسیار راحت است. روشی که برای درمان این شکستگیها استفاده میشود، همانند سایر شکستگیهای استخوان، به محل شکستگی، مقدار جابجایی استخوان و نوع شکستگی بستگی دارد. ممکن است برای نگه داشتن استخوان در محل خود، احتیاج به پین و پلاک باشد. متناسب با محل شکستگی، دوره نقاهت ممکن است از چند هفته تا چند ماه متفاوت باشد. عضو آسیبدیده را تا حد امکان نباید تکان داد. در برخی موارد مانند شکستگی گردن ران عمل جراحی پیشنهاد میشود.
پیشگیری از شکستگی پاتولوژیک
شکستگیهای پاتولوژیک معمولا قابل پیشگیری نیستند. اگر دچار نوعی بیماری هستید که موجب تضعیف استخوان میشود، برای پیشگیری از آسیبهای استخوان پس از مشورت با پزشک خود میتوانید از توصیههای زیر استفاده کنید:
- مصرف کافی ویتامینD و کلسیم
- انجام فعالیتهای مناسب برای افزایش قدرت عضلانی
- کنترل بیماری زمینهای
- اجتناب از فعالیتهای شدید
کلسیم باعث استحکام استخوان میشود. ویتامینD برای جذب کلسیم ضروری است. ویتامین K، ویتامین C، منیزیم و فسفر از دیگر مواد مهم برای استحکام استخوانها هستند. با افزایش سن، نیاز بدن به کلسیم و ویتامین D افزایش مییابد. کلم بروکلی، ماست، تخم مرغ، پنیر و ماهی سالمون منابعی غنی از کلسیم هستند. مصرف روزانه یک لیوان شیر حدود 30 درصد کلسیم مورد نیاز روزانه شما را تامین میکند؛ اما هنوز ارتباطی بین مصرف شیر در جوانی و سن رشد و تراکم استخوان در بزرگسالی دیده نشده است.