پارگی رباط صلیبی
اگر طرفدار فوتبال یا بسکتبال باشید احتمالا بارها با این اتفاق ناگوار مواجه شدید که بازیکن تیم محبوبتان به علت پارگی رباط صلیبی مدتی طولانی از میادین دور شده است. اما پارگی رباط صلیبی یعنی چه؟ اصلا رباط صلیبی چیست و از چه نظر اهمیت دارد؟ اگر در بازی فوتبالی که هر آخر هفته با دوستانتان میروید دچار آسیب زانو شدید، چگونه میتوان تشخیص داد که این آسیب مربوط به پارگی رباط صلیبی است یا یک مصدومیت جزئی؟
برای پاسخ به تمامی سوالات بالا با ما همراه باشید.
رباط صلیبی چه نقشی در زانو دارد؟
زانو بزرگترین مفصل بدن است که علاوه بر حرکات خم و راست شدن، مختصر حرکات چرخشی نیز دارد. این مفصل، استخوان ران (فمور) را به استخوان درشتنی (تیبیا) در ساق پا و استخوان کشکک (پاتلا) در ناحیهی جلویی زانو متصل میکند. زانو در واقع مجموعهای از دو مفصل است که یکی بین استخوان ران و استخوان کشکک و دیگری بین استخوان ران و استخوان درشتنی است.
مفصل زانو فشار بسیار زیادی را با توجه به وزن هر فرد تحمل میکند؛ به همین دلیل پایداری این مفصل در عملکرد طبیعی هر شخص اهمیت بسیار زیادی دارد. این مفصل از طریق دو رباط جانبی (داخلی و خارجی) حمایت میشود تا انحراف به داخل یا خارج رخ ندهد. دو رباط دیگر هم در حفاظت از مفصل زانو نقش مهمی دارند و مانع از انحراف آن به سمت جلو یا عقب میشوند. این دو رباط به صورت متقاطع نسبت به هم قرار گرفتهاند و به همین دلیل به آنها رباطهای صلیبی میگویند.
چه چیزی باعث پارگی رباط صلیبی میشود؟
این آسیب به صورت شایع در زمانی اتفاق میافتد که پای فرد بر زمین ثابت شده – به عنوان مثال پای تکیهگاه در هنگامی که بازیکن برای شوت زدن با پای مقابل آماده میشود – و بدن در راستای آن پای ثابتشده، شروع به چرخش میکند. این فرایند اغلب در وضعیت شوت زدن بازیکنان فوتبال با پای مقابل اتفاق میافتد.
ممکن است پریدن از ارتفاع نیز با مکانیسمی تقریبا مشابه باعث ایجاد پارگی در رباط صلیبی زانو شود. حتی ضربههایی که با شدت به زانو وارد میشوند نیز ممکن است چنین آسیبی را به رباط صلیبی زانو وارد کند.
پارگی رباط صلیبی، دوری درازمدت از فوتبال یا یک مصدومیت جزئی؟
معمولا در هنگام پاره شدن رباط صلیبی زانو، صدایی به گوش خود فرد میرسد، به طوری که انگار چیزی در مفصل زانویش شکسته است. این اتفاق در بسیاری از موارد دردی ناگهانی را ایجاد میکند که به زودی با ایجاد التهاب، تورم و قرمزی را نیز به همراه خواهد داشت. ممکن است در هنگام پارگی رباط صلیبی زانو، به شریانهای اطراف نیز آسیب وارد شود و این امر موجب بروز خونریزی داخلی زانو شود.
بر اساس این که کدام یک از رباطهای قدامی یا خلفی دچار آسیب شده باشد ممکن است علائم متفاوتی دیده شود. گاهی ممکن است فرد چندان متوجه اتفاق رخ داده نشود و درد خاصی را احساس نکند؛ اما اغلب این آسیب همراه با ضعف و احساس بیثباتی در مفصل زانو خواهد بود و فرد به سادگی قبل قادر به تحمل وزن نیست.
در صورت بروز آسیب رباط صلیبی چه کار کنیم؟
در صورتی که در هنگام ورزش، پریدن یا در اثر ضربه احساس کردید که علائمی مشابه علائم پارگی رباط صلیبی دارید در ابتدا باید اقدامات لازم برای کاهش التهاب را انجام دهید. میتوانید تا 72 ساعت صبر کنید، از یخ گذاشتن بر زانوی آسیبدیده استفاده کنید و سعی کنید زانویتان را در سطحی بالاتر از سطح بدن قرار دهید. پس از کاهش التهاب در صورت ادامه داشتن علائم به مراکز درمانی مراجعه کنید تا زانو از نظر پارگی رباط صلیبی بررسی شود.
ممکن است درد و بیثباتی در زانو بیشتر از برخوردهای طبیعی باشد و بسیار آزاردهنده شود. در این صورت از ابتدا به مراکز درمانی مراجعه کرده و بر اساس پیشنهادهای پزشکتان سیر تشخیص و درمان را سپری نمایید.
پزشکان در برخورد با پارگی رباط صلیبی چه اقداماتی انجام میدهند؟
پس از مراجعه به مراکز درمانی پزشک ابتدا با گرفتن شرححال و پرسیدن سوالاتی در خصوص نحوهی رخ دادن آسیب، احتمال پارگی رباط صلیبی را در کنار احتمال وجود آسیبهای دیگر بررسی میکند. سپس با چند معاینهی ساده رخ دادن این آسیب را سنجیده و در صورت لزوم درخواست تست MRI خواهد کرد. بهترین تست جهت بررسی پارگی رباطهای صلیبی زانو MRI است؛ اما تشخیص قطعی، هرگز به تنهایی با MRI صورت نمیگیرد و تایید معاینات بالینی در کنار آن الزامی است.
پس از تشخیص بیماری بر اساس شرایط هر بیمار، برای تعیین نحوهی طی کردن دورهی بهبودی تصمیمگیری میشود. در بسیاری از موارد نیاز به عمل جراحی نبوده و با تقویت عضلهی چهارسر ران و عضلهی خمکنندهی زانو، به همراه جلسات فیزیوتراپی میتوان به عملکرد طبیعی رسید. در صورتی که بیمار، بازیکن حرفهای و یا فردی با فعالیتهای زیاد باشد اغلب نیاز به جراحی بازسازی رباط صلیبی وجود دارد.
گاهی در هنگام پاره شدن رباط صلیبی، قطعهای از استخوان درشتنی که رباط صلیبی به آن چسبیده بود نیز کنده میشود. در این موارد اگر بیمار بزرگسال باشد حتما قطعهی شکسته ثابت میشود؛ اما اگر بیمار کودک باشد در بعضی از موارد ممکن است این کار لازم نباشد و گچگیری در وضعیت مناسب کفایت کند.
اگر پارگی رباط صلیبی درمان نشود چه اتفاقی میافتد؟
پارگی رباط صلیبی در صورتی که به شکل مناسب درمان نشود باعث احساس بیثباتی در زانو میگردد. همچنین زانوی آسیبدیده در تحمل وزن، قدرت سابق را نخواهد داشت و در فعالیتهای سنگین ضعف زانو به چشم خواهد خورد. در صورتی که پارگی رباط صلیبی زانو به مدت طولانی درمان نشود ممکن است باعث بروز بیماریهای استخوانی از جمله ابتلا به استئوآرتریت در این ناحیه شود.
توصیهی پایانی: در ورزشهای حرفهای مانند فوتبال یا بسکتبال و یا در تفریحاتی مثل اسکی و حتی در زمان پریدن از یک جوی آب ممکن است آسیبهایی با شدتهای مختلف به رباطهای صلیبی زانو وارد شود. در صورت شدید بودن این آسیب، اغلب صدایی همزمان با آغاز درد همراه میشود و بیثباتی و ضعف و تورم و التهاب در زانو حس خواهد شد. در این صورت در زمانهای ابتدایی بر کنترل التهاب با استراحت، یخ گذاشتن و بالا نگه داشتن زانو نسبت به سطح قلب تمرکز کنید و سپس به مراکز درمانی جهت تشخیص و درمان مراجعه کنید. یادتان نرود آسیبهای خفیف رباطهای زانو ممکن است شدت یابند؛ بنابراین در صورت شک به آسیب رباط صلیبی زانو این مطلب را به خاطر داشته و از ادامهی بازی یا فعالیت دست کشیده و بر سلامت خود تمرکز کنید.
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/acl-injury/symptoms-causes/syc-20350738