آرتریت یا التهاب مفصل مچ پا چیست؟
به طور کلی، واژه آرتریت به معنای تورم، درد و محدودیت در حرکت مفاصل است. التهاب مفصل مچ پا یک بیماری نسبتا شایع است و با افزایش سن، ریسک ابتلا به آن بیشتر میشود. التهاب مفصل مچ پا یک بیماری است که با درگیری مفصل مچ پا میتواند تاثیر بسیار زیادی بر زندگی فرد بگذارد. برای شناخت قدم به قدم این بیماری با ما همراه باشید.
مفصل چیست؟
مفصل به محل قرارگیری دو استخوان کنار هم میگویند. برای حرکت راحتتر استخوانها در مفاصل، روی هر استخوان بافت نرمی به نام غضروف قرار گرفته است. در التهاب مفاصل، این بافت غضروفی دچار تخریب شده یا به علت سایش دو استخوان روی هم در مدت زمان طولانی در سنین بالا، بافت غضروفی نازک میشود و دیگر قادر به تسهیل حرکت استخوانها نیست.
مفصل مچ پا محل اتصال سر پایینی استخوانهای درشتنی(تیبیا) و نازکنی(فیبولا) با استخوان قاپ (تالوس) از استخوانهای مچ پا است که در اثر گذر زمان و تاثیر عوامل ژنتیکی و محیطی ممکن است دچار التهاب شود.
چه عواملی باعث ایجاد التهاب مفصل مچ پا میشود؟
التهاب مفصل میتواند بیش از صد علت متفاوت داشته باشد. آرتروز مچ پا، آرتریت روماتوئید مچ پا، آرتریت بعد از ضربه، نقرس مچ پا و بیماری پسوریازیس از علل شایعتر ایجاد التهاب در مفصل مچ پا هستند.
- استئوآرتریت یا آرتروز: شایعترین نوع التهاب مفصل بوده و وابسته به سن است. استئوآرتریت باعث تغیرشکل مفاصل در طول سالهای زندگی میشود.
- آرتریت روماتوئید: یک بیماری خودایمنی است؛ به این معنا که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به مفاصل بدن حمله میکند و باعث تخریب آن میشود. این بیماری معمولا باعث درگیری مفاصل به صورت دو طرفه میشود.
- آرتریت پس از ضربه: معمولا سالها بعد به دنبال یک آسیب به مفصل یا شکستگی یا دررفتگی استخوان اتفاق میافتد.
چه مواردی میتوانند زمینهساز بیماریهای التهابی مفاصل باشند؟
- سابقه خانوادگی: دیده شده که برخی از بیماریهای التهابی در اعضای یک خانواده شیوع بیشتری نسبت به خانوادههای دیگر دارد. عوامل ژنتیکی میتوانند نقش مهمی در ایجاد برخی از بیماریهای التهابی مفاصل داشته باشند.
- سن: احتمال بروز بسیاری از بیماریهای التهابی مفصل مچ پا مثل استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید و نقرس با افزایش سن بیشتر میشود.
- جنسیت: بسیاری از بیماریهای التهابی از جمله بیماری آرتریت روماتوئید در خانمها بیشتر از آقایان دیده میشوند. از طرفی، برخی از بیماریهای التهابی نیز ممکن است در آقایان بیشتر دیده شوند؛ مثلا بیماری نقرس که در آقایان بیشتر دیده میشود.
- آسیبهای قبلی مفصل: افرادی که سابقه آسیبهای مفصلی داشتهاند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماریهای التهابی مچ پا هستند.
- چاقی: اضافه وزن میتواند نیرو و استرس بیشتری به مفصل مچ پا وارد کند. این نیرو و استرس مضاعف در طول زمان می تواند باعث ایجاد بیماریهای مختلف از جمله بیماریهای التهابی مفصل مچ پا شود.
چه علائم و نشانههایی ممکن است در التهاب مچ پا دیده شود؟
مفصل مچ پا در بدن وظایفی از جمله تسهیل راه رفتن و تحمل فشار وزن بدن در حالت ایستاده را بر عهده دارد؛ بنابراین آسیب این مفصل میتواند باعث شود که در هنگام راه رفتن، در مچ پا درد حس شود. ممکن است حتی لمس مچ پا نیز باعث ایجاد درد در این ناحیه شود. التهاب اغلب با گرمی و تورم همراه است که این مورد در التهاب مفصل مچ پا نیز صدق میکند. این تورم میتواند باعث سفتی مفصل و در نتیجه کاهش محدودهی حرکت آن شود. یکی از نشانههای بسیار مهم که میتوانیم با کمک آن آرتریت مچ پا را شناسایی کنیم این است که تورم اطراف مفصل مچ پا پس از استراحت بیشتر میشود.
به صورت خلاصه، علائم و نشانههایی که خبر از التهاب مفصل مچ پا میدهند شامل موارد زیر میشوند:
- احساس درد هنگام لمس پوست روی مفصل مچ پا
- احساس درد هنگام حرکت دادن مفصل مچ پا
- ناتوانی در حرکت دادن مفصل و راه رفتن
- خشکی، گرمی، قرمزی و تورم مفصل مچ پا
التهاب مفصل مچ پا چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک با گرفتن شرح حال و انجام معاینات بالینی، میتواند تا حدود زیادی التهاب مفصل مچ پا را شناسایی کند. سپس جهت تایید تشخیص و قطعی کردن آن، درخواست انجام روشهای تصویربرداری مثل تصویربرداری با اشعه ایکس، سیتی اسکن یا MRI را میدهد. عکس ساده اشعه ایکس اطلاعات خوبی درباره بیماریهای مفصل و التهابهای تخریبکننده آن میدهد. ممکن است نیاز به انجام روشهای تکمیلیتر مثل سیتی اسکن یا MRI نیز باشد تا پزشک جزئیات بیشتری درباره مفصل و درجه تخریب آن به دست آورد. این روشها همچنین به افتراق برخی از بیماریها با علائم مشابه نیز کمک میکنند.
بیشتر بخوانید: پارگی تاندون آشیل
التهاب مچ پا چگونه درمان میشود؟
درمان التهاب مچ پا بر اساس علت و علائم آن انجام میشود و میتواند به روش جراحی یا غیرجراحی باشد. مهمترین درمانهای غیرجراحی عبارتاند از:
- تزریق استروئید به داخل مفصل
- داروهای ضد التهاب برای کاهش تورم مفصل
- استفاده از مسکنها و داروهای کاهشدهنده التهاب
- استفاده از کفش طبی
- استفاده از عصا
- استفاده از بریس
- فیزیوتراپی
اگر درمان غیرجراحی تاثیر مورد انتظار را نگذارد و بیمار همچنان از علائم خود شکایت داشته باشد بر اساس نوع التهاب و صلاحدید پزشک، درمان جراحی انجام میگیرد. درمانهای جراحی که در حال حاضر انجام میشوند عبارتند از:
خشک کردن مفصل یا آرترودز
در این روش مفصل به طور کامل برداشته میشود و دو استخوان به وسیلهی پیچها و ابزاری به هم متصل میمانند. در این روش مفصل بیحرکت میشود ولی درد آن کاملا از بین میرود.
جراحی تعویض مفصل یا آرتروپلاستی
یکی از شایعترین روشهای جراحی برای درمان التهاب مچ پا جراحی تعویض مفصل میباشد. برای بیشتر افراد از این روش استفاده میشود و طی آن، غضروف مفصلی و بخشهایی از مفصل خارج میشوند و با یک مفصل مصنوعی جایگزین میگردند.
https://www.webmd.com/osteoarthritis/foot-ankle-osteoarthritis
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/arthritis/symptoms-causes/syc-20350772