پارگی تاندون آشیل
تاندون آشیل یا تاندون کالکانئال، بزرگترین و قویترین تاندون بدن است. پارگی تاندون آشیل، وضعیتی است که در اثر وارد شدن نیروی مضاف به تاندون، باعث کشیدگی بیش از حد آن شده و در نهایت منجر به پارگی آن میشود. تاندون آشیل، یک بافت فیبروتیک و بسیار مستحکم است و عضلات پشت ساق را به استخوان پاشنه پا متصل می کند.
حوادثی که باعث پارگی تاندون آشیل میشوند، بیشتر از نوع حوادث ورزشی هستند. این حوادث معمولا از طریق کشیدگی بیش از حد تاندون باعث پارگی کامل یا جزئی آن میشوند. در صورت پارگی تاندون آشیل، فرد احساس دردی ناگهانی در پشت مچ پای خود میکند و ممکن است حتی صدای پاره شدن آن را نیز بشنود. در این شرایط راه رفتن برای فرد دشوار خواهد بود. جهت درمان و اصلاح این وضعیت، هم روشهای جراحی و هم روشهای غیرجراحی میتوانند مفید باشند.
آشنایی با ساختار و آناتومی تاندون آشیل
تاندونها، گروه از بافتهای پیوندی هستند که ساختار محکم و فیبروتیک دارند. این ساختارها، مسئولیت اتصال عضلات به استخوانها را برعهده دارند و وظیفه دارند با واردن کردن نیروی انقباضی عضله، استخوانها را به حرکت درآورند.
عضلات پشت ساق پا شامل عضلهای به نام گاستروکنمیوس و عضلهای دیگر به نام سولئوس میباشد. از انتهای تحتانی این عضلات، تاندونی قوی و بزرگ به نام تاندون آشیل منشا میگیرد و این عضلات را به استخوان کالکانئوس یا همان استخوان پاشنه پا متصل میکند. با انقباض همزمان این عضلات، تاندون آشیل رو به بالا کشیده شده و پاشنه پا را به سمت بالا حرکت میدهد و به این ترتیب فرد میتواند بر روی نوک انگشتان خود بایستد، راه برود، بدود یا بپرد. هر آسیبی به تاندون میتواند باعث شود فرد از انجام اعمال ذکر شده ناتوان گردد.
پارگی تاندون آشیل چه علائمی ممکن است برای فرد ایجاد کند؟
در اثر پارگی تاندون آشیل، طیفی از علائم مختلف را میتوان مشاهده کرد. البته تعداد کمی از افراد ممکن است هیچ علامتی را احساس نکنند، اما اغلب آنها یک یا چند مورد از علائم زیر را حتما تجربه خواهند کرد:
- احساس کوفتگی در عضلات پشت ساق پا
- دردی که میتواند شدید باشد
- تورم در اطراف پاشنه
- ناتوانی در خم کردن پا رو به پایین یا فشار دادن پای درگیر به زمین هنگام راه رفتن
- ناتوانی در ایستادن بر روی نوک انگشتان پا
- شنیده شدن صدای ناشی از پارگی
بیشتر بدانید: پای ضربدری یا ژنووالگوم چیست؟
چه عواملی ممکن است منجر به پارگی تاندون آشیل شوند؟
پارگی تاندون آشیل معمولا در ۶ سانتیمتری نقطه اتصال آن به استخوان پاشنه ایجاد میشود. این نقطه به دلیل عدم برخورداری از جریان خون کافی، ضعیفتر از نقاط دیگر بوده و بیشتر در معرض پارگی قرار دارد. ضعف خونرسانی به این نقطه دلیل آهسته بودن روند ترمیم آن نیز میباشد.
از جمله حوادثی که میتوانند باعث پارگی تاندون آشیل شوند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- انجام حرکات سنگین ورزشی، به خصوص در شرایطی که فرد آمادگی کافی برای انجام آن را ندارد
- سقوط از ارتفاع
- قدم گذاشتن ناگهانی در چاله
چه عواملی میتوانند زمینهساز بروز پارگی تاندون باشند؟
- سن: بیشترین شیوع پارگی تاندون آشیل در سنین ۳۰ تا ۴۰ سالگی است.
- جنسیت: شیوع پارگی تاندون آشیل در مردان ۵ برابر زنان میباشد.
- انجام ورزشهای تفریحی: پارگی تاندون آشیل در ورزشهایی که شامل دویدن، پریدن یا استارتها و توقفهای ناگهانی باشند شیوع بیشتری دارد. از جمله این ورزشها میتوان به فوتبال، بسکتبال و تنیس اشاره کرد.
- مصرف استروئید: استروئیدها، به خصوص استروئیدهایی که در مفصل مچ پا تزریق شوند میتوانند باعث تضعیف تاندون آشیل و زمینهساز پارگی آن شوند.
- مصرف آنتیبیوتیکهای خاص: مصرف دسته دارویی فلوروکینولونها مثل سیپروفلوکساسین یا لووفلوکساسین نیز میتوانند زمینهساز پارگی تاندون آشیل شوند.
- چاقی: وزن زیاد، فشار بیشتری بر تاندون وارد میکند و میتواند باعث تضعیف آن شود.
چگونه میتوان از بروز پارگی در تاندون آشیل پیشگیری کرد؟
در صورتی که چند مورد از عوامل خطر ذکر شده در مورد شما نیز صدق میکند، بهتر است به فکر پیشگیری باشید. با انجام کارهای زیر میتوانید خطر پارگی را به حداقل برسانید:
- انجام حرکات کششی و تقویتی بر عضلات پشت ساق پا
- تنوع دادن به تمرینات ورزشی و پرداختن همزمان به ورزشهای سبکتر مثل پیاده روی، دوچرخه سواری یا شنا
- انتخاب محتاطانه مسیرهای دویدن
- افزایش تدریجی درجه سختی
- تمرینهای ورزشی
پارگی تاندون آشیل چگونه تشخیص داده میشود؟
پزشک با انجام معاینه فیزیکی، تورم و دردناک بودن در لمس پشت پاشنه را بررسی خواهد کرد. در صورتی که تاندون به صورت کامل دچار پارگی شده باشد، در لمس ممکن است یک فضای خالی احساس شود.
در یکی از روشهای معاینه، پزشک از فرد درخواست میکند تا بر شکم دراز بکشد و پاهای خود را در سمت انتهای تخت به حالت آویزان قرار دهد. در این شرایط، پزشک عضلات پشت ساق پا را فشار خواهد داد. در صورتی که تاندون سالم باشد، پا باید جمع شود؛ در غیر این صورت احتمالا فرد دچار پارگی تاندون آشیل شده است.
روشهای تصویربرداری نیز جهت تایید قطعی تشخیص و میزان پارگی انجام میشوند. از جمله روشهای عکس برداری مورد استفاده در تشخیص پارگی تاندون آشیل میتوان به MRI و سونوگرافی اشاره کرد. این دو روش، نسبت به روشهای دیگر اطلاعات دقیقتری در مورد بافتهای نرم از جمله تاندونها ارائه میکنند.
در صورت بروز پارگی تاندون آشیل چه اقدامات درمانی برای آن انجام میشود؟
نحوه درمان تاندون پاره شده بستگی به سن فرد، میزان فعالیت وی و شدت آسیب وارده دارد. به طور کلی، برای افرادی که جوانتر و فعالترند از روشهای جراحی برای ترمیم پارگی استفاده میشود؛ در حالی که در افراد مسنتر روشهای غیرجراحی ترجیح بیشتری دارند.
روشهای غیرجراحی
روشهای غیرجراحی نیز به اندازه روشهای جراحی میتوانند مفید واقع شوند و از طرفی، عوارض جراحی مثل عفونتهای زخم در درمان غیرجراحی دیده نمیشود. عیب اصلی استفاده از روشهای غیرجراحی، افزایش احتمال وقوع پارگیهای جدید در تاندون آشیل میباشد. به همین دلیل، توصیه میشود تا افراد جوان ورزشکار که در معرض آسیبهای جدید هستند تحت عمل جراحی قرار بگیرند.
به طور کلی، به فردی که دچار آسیبهای تاندون آشیل شده است توصیه میشود تا از عصای زیربغل استفاده کند. استفاده از عصای زیربغل میتواند باعث به حداقل رسیدن فشار وارده بر تاندون میشود. گذاشتن یخ بر روی محل آسیبدیدگی به کاهش التهاب و تسریع روند بهبودی کمک میکند. جهت تسکین درد و قابل تحمل شدن آن، توصیه میشود تا از داروهای مسکن مثل ایبوپروفن استفاده شود.
درمان جراحی
در عمل جراحی ترمیم تاندون آشیل پاره شده، برشی در پشت پاشنه زده میشود و دو لبه پاره شده به هم دوخته میشوند. در شرایط خاص، ممکن است نیاز باشد تا از تاندونهای دیگر بدن جهت ترمیم تاندون آشیل برداشته و استفاده شود.
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/achilles-tendon-rupture/symptoms-causes/syc-20353234