متاستاز استخوانی چیست؟
در صورتی که نقطهای از بدن دچار یک توده سرطانی بدخیم شده باشد، احتمال دارد برخی از سلولهای این توده جدا شوند و وارد جریان خون شوند. در صورتی که این سلولها وارد عروق خونی شوند، میتوانند به کمک جریان خون به هر نقطهای از بدن منتقل شوند. به این پدیده، متاستاز گفته میشود. متاستاز استخوانی زمانی ایجاد میشود که این سلولها به یک بافت استخوانی منتقل شوند و در آن لانه گزینی کنند. متاستازهای استخوانی بسیار خطرناک هستند و معمولا به درمان پاسخ خوبی نمیدهند. درمانها بیشتر شامل روشهای حمایتی و علامتی میباشد.
تقریبا همه انواع تودههای سرطانی میتوانند به استخوانها متاستاز بدهند، اما برخی از این تودهها میل بیشتری به استخوان دارند و احتمال اینکه متاستاز استخوانی بدهند بیشتر از سایرین است. سرطان پستان و سرطان پروستات از جمله این موارد میباشند.
هیچ استخوانی از گزند متاستاز در امان نیست، اما برخی از استخوانها به دلیل ویژگیهایی که دارند بیشتر در معرض متاستازها قرار میگیرند. از جمله این استخوانها میتوان به مهرههای ستون فقرات، لگن و ران اشاره کرد. در صورت بروز متاستاز استخوانی، ممکن است علایم مختلفی مثل درد و شکستگی اتفاق بیافتد. به شکستگی که در اثر بدخیمیهای این چنینی رخ دهد، شکستگی پاتولوژیک گفته میشود.
متاستازهای استخوانی چه علایمی ممکن است برای فرد ایجاد کنند؟
برخی از متاستازهای استخوانی ممکن است هیچ علامت و نشانهای نداشته باشند و برعکس، ممکن است نخستین علامت بیماریهای بدخیم دیگر باشد. به عنوان مثال، خانمی با شکستگی استخوان مراجعه میکند و طی بررسیهای متداول مشخص میشود که مدتهاست در پستان خود تودهای بدخیم دارد و آنقدر پیشرفت کرده که منجر به متاستاز استخوانی و بروز علائم شده است.
علامتهای شایعتری که در متاستازهای استخوانی میبینیم عبارتاند از:
- احساس درد در استخوان
- شکستگیهای استخوانی
- بیاختیاری ادرار و مدفوع
- ضعف در عضلات پا و بازو
- احساس تهوع، استفراغ، یبوست و گیجی
بیشتر بدانید: کیست ساده استخوان چیست؟
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علایم و نشانههای نگرانکننده به صورت پایدار و مداوم وجود داشته باشند، بهتر است با پزشک خود قرار ملاقاتی تنظیم نمایید. حتما به پزشک خود درباره سابقه بیماریهای قبلی خود به خصوص بیماریهای بدخیم مثل سرطانهای مختلف اطلاع دهید.
متاستاز استخوانی چگونه اتفاق میافتد؟
گفتیم که بروز متاستاز به وجود یک توده بدخیم و سرطانی پیشرفته در نقطهای از بدن بستگی دارد و فقط در این صورت است که سلولهای سرطانی میتوانند به استخوانها منتقل شده و در آن جا شروع به تکثیر کنند. با این وجود، محققان هنوز موفق نشدهاند به درستی درک کنند که متاستاز و پخش شدن سلولهای سرطانی در تمام بدن به چه علت و چگونه اتفاق میافتد.
چه بیماریهایی میتوانند زمینهساز بروز متاستاز به استخوانها شوند؟
تقریبا همه تودههای سرطانی میتوانند استخوان ها را درگیر کنند؛ اما برخی از سرطانها که به استخوان بیش از سایر بافتها متاستاز میدهند عبارتاند از:
- سرطان پستان
- سرطان کلیه
- سرطان ریه
- لنفومها
- مالتیپل میلوم
- سرطان پروستات
- سرطان تیروئید
هنوز به طور دقیق مشخص نیست که چرا برخی از تودههای سرطانی علاقه بیشتری به استخوان دارند و متاستازهایشان بیشتر از نوع استخوانی است.
متاستازهای استخوانی چگونه تشخیص داده میشوند؟
روشهای تصویربرداری مختلفی برای تشخیص متاستاز استخوانی وجود دارد. پزشک با توجه به عوامل مختلفی، یک یا چندتا از این روشهای تصویربرداری را جهت تشخیص قطعی استفاده میکند. روشهای تصویربرداری متداول برای کشف این وضعیت عبارتاند از:
- تصویربرداری با اشعه ایکس
- اسکن استخوانی یا سینتیگرافی
- سیتی اسکن
- MRI
- PET Scan
- بیوپسی
بیشتر بدانید: توده استخوانی استئوسارکوم چیست؟
متاستازهای استخوانی چگونه درمان میشوند؟
روشهای درمانی شایع برای متاستاز استخوانی شامل دارودرمانی، پرتودرمانی و جراحی میباشد. انتخاب روش درمانی مناسب با نظر پزشک و با توجه به وضعیت بیماری و ترجیح بیمار انجام میگیرد.
دارو درمانی
داروهایی که جهت کمک به درمان متاستازهای استخوانی استفاده میشوند عبارتاند از:
- داروهای تقویتی استخوان: داروهایی که جهت درمان پوکی استخوان استفاده می شوند میتوانند برای افراد دچار عوارض متاستاز استخوانی مفید باشند. هدف از تجویز این داروها، تقویت استخوانها و کاهش درد ناشی از وضعیت ایجاد شده است. گفته میشود مصرف این داروها میتواند نقش پیشگیری کننده از بروز متاستازهای استخوانی جدید ایفا کند. داروهای تقویتی استخوان ممکن است عوارض جانبی مختلف از جمله عوارض گوارشی، کلیوی و درد موقت استخوان ایجاد کند.
- پرتودرمانی داخل وریدی: این روش بیشتر برای افرادی که دچار متاستازهای متعدد استخوانی شدهاند به کار میرود. در این روش داروهای رادیواکتیو از طریق ورید تزریق میشوند و به صورت هدفمند بر استخوانهای دچار متاستاز اثر قابل توجهی را ایجاد میکنند.
- داروهای شیمیدرمانی: در صورتی که فرد دچار متاستازهای متعدد استخوانی شده باشد، از این روش استفاده می شود. داروهای شیمیدرمانی داروهایی هستند که به منظور از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشوند. این داروها میتوانند به صورت خوراکی یا وریدی تجویز شوند.
- هورمون درمانی: برخی از سرطانها به هورمونهای طبیعی بدن حساس هستند؛ چراکه برخی از هورمونها میتوانند اثر سرکوب کننده بر روی توده سرطانی داشته باشند. از جمله سرطانهایی که هورمون درمانی در آن متداول است، سرطان پستان و پروستات را میتوان نام برد. در برخی دیگر از سرطانها، هورمونها نقش محرک را ایفا میکنند و وجود هورمونی خاص در بدن میتواند خطرناک باشد. در این موارد نیز با تجویز داروهای مختلف، غلظت خونی هورمون مورد نظر را به حداقل میرسانیم تا توده سرطانی فرصت رشد پیدا نکند.
- داروهای مسکن: متاستازهای استخوانی ممکن است بسیار دردناک باشند. داروهای مسکن میتوانند به کاهش درد بیمار و تقویت روحیه وی کمک نمایند.
- داروهای کورتیکواستروئیدی: داروهای استروئیدی اغلب به کاهش درد، التهاب و تورم ناشی از متاستازهای استخوانی کمک میکنند. البته این داروها در طولانی مدت، عوارض مختلفی نیز میتوانند ایجاد کنند و به همین دلیل بهتر است مصرف آنها با احتیاط انجام شود.
- داروهای هدفمند: تارگت تراپی یا درمان هدفمند، جزو روشهای متداول در تخریب سلولهای سرطانی است. در این روش، دارو به صورت مستقیم و هدفمند بر روی سلول سرطانی اثر میکند و باعث مرگ آنها میشود. این روش در درمان سرطانهای پستان HER2 مثبت بسیار میتواند مفید واقع شود.
پرتودرمانی
در روش پرتودرمانی، پزشک با متمرکز کردن پرتوهای پرانرژی مثل اشعه ایکس بر روی توده سرطانی، سلولهای سرطانی را تخریب میکند. این روش در صورتی انجام میشود که درد ناشی از متاستاز استخوانی به درمانهای دارویی پاسخ مناسبی ندهد. بسته به شرایط بیمار، ممکن است پرتودرمانی تنها در یک نوبت و با دوز بالا انجام بگیرد یا در چند نوبت با دوزهای کمتر.
عمل جراحی
روشهای جراحی متعددی ممکن است در افراد مبتلا به متاستازهای استخوانی به کار بروند. این جمله این روشها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- جراحی جهت پایدارسازی استخوان
- جراحی جهت تزریق سیمان به استخوان
- جراحی جهت ترمیم استخوان شکستهشده
گرما یا سرما دادن به سلولهای سرطانی
سلولهای سرطانی را میتوان با بالا بردن دما یا کاهش آن از بین برد. پس از انجام این فرایند درد بیمار تا حدود بسیار خوبی کاهش پیدا خواهد کرد. این روش نیز در صورتی انجام میشود که درد به داروهای متداول پاسخ خوبی نداده باشد. در این موارد از دو روش میتوان استفاده کرد:
- Radiofrequency Ablation: سوزنی دارای یک میله الکتریکی در درون توده استخوانی قرار داده میشود. با عبور جریان از میله، دمای آن نقطه بالا میرود و این روش چند بار تکرار میشود تا سلولهای سرطانی از بین بروند.
- Cryoablation: در این روش، سلولهای سرطانی را دچار یخزدگی میکنیم. این روش نیز چند بار باید تکرار شود.
این روشها ممکن است علاوه بر سلولهای سرطانی، بافتهای سالم و حیاتی بدن مثل رشتههای عصبی و خود استخوان شوند و خطر شکستگی استخوان را بالا ببرند.
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/bone-metastasis/symptoms-causes/syc-20370191