آسیبهای استخوانی ستون فقرات
شکستگیهای ستون مهرهها متفاوت از شکستگی استخوان بازو یا پا میباشد. شکستگی یا دررفتگی یک مهره میتواند عاملی بسیار تهدیدکننده برای ریشههای عصبی و طناب نخاعی باشد. شکستگیها ستون فقرات اغلب در سوانح رانندگی، سقوط از ارتفاع، تیرخوردن یا حین انجام ورزشهای مختلف ایجاد می شود. شدت آسیبها میتواند از یک آسیب خفیف به رباطها یا عضلات اطراف مهره تا شکستگی و دررفتگی مهره و متعاقبا، قطع نخاع متغیر باشد. بسته به شدت آسیب، علایمی مثل احساس درد، سختی در راه رفتن یا ناتوانی در حرکت دادن دست یا پا و ایجاد فلج اندامها ممکن است ایجاد شود. بسیاری از شکستگیها با انجام درمانهای حمایتی بهبود مییابند؛ اما شکستگیها شدید ممکن است نیاز به انجام عمل جراحی داشته باشد.
آشنایی با آناتومی ستون مهرهها و طناب نخاعی
آشنایی با ساختار ستون مهرهها میتواند به درک بهتر آسیبهای ناشی از شکستگی آن کمک کند. ستون مهرهها از ۳۳ استخوان به نام مهره تشکیل شده است. این مهرهها روی هم قرار گرفتهاند و وظیفه حفظ محور بدن را برعهده دارند. حرکات بسیاری مثل صاف ایستادن، خم شدن و چرخیدن بدون وجود این ساختار عملا ممکن نیست. در بخش میانی هر مهره فضایی خالی وجود دارد. هنگامی که مهرهها روی هم قرار میگیرند، مجرایی ایجاد میکنند که به مجرای نخاعی شهرت دارد. از این مجرا، طناب نخاعی عبور میکند و ساختارهای استخوانی مهره وظیفه حفاظت از این عضو حیاتی در بدن را دارند. طناب نخاعی به عنوان بزرگراه پیامهای عصبی، وظیفه دارد تا پیامهای حرکتی را از مغز به اندامها و عضلات رسانده و پیامهای حسی را از پوست، عضلات و سایر اعضا به مغز مخابره کند. بدین منظور، اعصاب نخاعی از میان مهرهها خارج و به سراسر بدن حرکت میکنند.
بیشتر بدانید: ستون فقرات و شکستگیهای ناشی از پوکی استخوان
چه آسیبهایی ممکن است ستون فقرات را درگیر کنند؟
همانطور که گفتیم، آسیبهای ستون مهرهها میتوان از یک آسیب نسبتا جزئی به رباط یا پیچ خوردگی عضلهای در اطراف مهره (ویپلش) تا شکستگی و دررفتگی خود مهره متغیر باشد. شکستگی و دررفتگی مهره ها میتواند باعث تحت فشار قرار گرفتن و یا حتی پارگی طناب نخاعی گردد. درمان شکستگی ستون فقرات بستگی به نوع شکستگی و شدت ناپایداری دارد.
شکستگیها در تمام طول ستون مهرهها میتوانند ایجاد شوند. ۵ الی ۱۰ درصد از شکستگیها در ناحیه گردن اتفاق میافتد. ۶۴ درصد از شکستگیها سهم بخش توراکولومبار یا کمری ستون مهرهها میباشد. بیشتر شکستگی ها مربوط به شکستگی مهره دوازدهم صدری و نخستین مهره کمری میباشد.
طبقهبندیهای متعددی برای شکستگیها وجود دارد. طبق یکی از این طبقه بندی ها، شکستگیهای ستون مهرهها را میتوان به ۳ دسته تقسیم کرد:
- شکستگیها: در صورتی که فشاری بیش از میزان تحمل استخوان به مهره وارد شود، مهره دچار شکستگی خواهد شد. شایعترین نوع شکستگی ستون مهرهها شکستگی همراه با فشردگی است. فشار ناگهانی رو به پایین میتواند منجر به خردشدگی و کلاپس بدنه مهره شود. در صورتی که نیروی وارده خیلی قوی باشد، ممکن است تکههای خرد شده استخوان را به درون مجرای نخاعی بفرستد. به این نوع شکستگی، شکستگی انفجاری گفته میشود. افرادی که دارای بیماریهای زمینهای مثل پوکی استخوان، تومور یا انواع خاصی از سرطان که باعث تضعیف استخوانها میشوند هستند، بسیار در معرض شکستگیهای مهرهای فشاری (VCF) قرار دارند. این نوع شکستگی باعث گوهای شکل شدن مهره میشود. شکستگیهای مکرر از این نوع میتواند باعث ایجاد گوژپشتی و کیفوز در پشت فرد شود.
- دررفتگیها: در صورتی که رباطها و دیسکهایی که دو مهره را در کنار هم قرار دادهاند دچار پارگی یا کشیدگی شوند، مهرهها دچار ناهمترازی خواهند شد. فرض کنید فردی در حال رانندگی بوده و کمربند خود را نیز بسته است، ناگهان با سرعت بسیار بالا دچار سانحه می شود. در این شرایط، سر فرد به صورت ناگهانی رو به جلو حرکت میکند اما بدن وی به دلیل داشتن کمربند چندان حرکتی نمیکند؛ در نتیجه مهره وی دچار دررفتگی خواهد شد. مهره دررفته میتواند باعث ایجاد ناپایداری یا تحت فشار قرارگرفتن طناب نخاعی شود. این افراد معمولا به عمل جراحی جهت پایدارسازی ستون مهره و استفاده از بریس نیاز خواهند داشت.
- شکستگی همراه با دررفتگی: این حالت زمانی ایجاد میشود که همزمان با شکستگی استخوان، رباط نیز دچار پارگی شود. این شکستگیها معمولا ناپایدار هستند و میتوانند خطرناک باشند؛ به همین جهت درمان به روش جراحی نیاز خواهد بود.
در شکستگیهای ستون مهرهها چه علایمی ممکن است دیده شود؟
بسته به شدت و محل آسیب، علایم مختلفی ممکن است ایجاد شود. از جمله این علایم میتوان به درد گردن یا پشت، بی حسی، گزگز، اسپاسم عضلانی، ضعف، بیاختیاری ادرار و مدفوع و فلج اندامها اشاره کرد. فلج اندامها به معنی از دست رفتن توان حرکت دادن دستها و پاها میباشد و در اثر آسیب به طناب نخاعی ایجاد میشود. البته آسیب طناب نخاعی نادر است و معمولا در آسیبهای خیلی شدید ایجاد میشود.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر هستند؟
۸۰ درصد از افرادی که دچار شکستگیهای ستون مهرهها میشوند، در سنین ۱۸ الی ۲۵ سال قرار دارند. احتمال بروز شکستگی ستون فقرات در مردان ۴ برابر بیشتر از زنان است.
شکستگی ستون فقرات چگونه تشخیص داده میشود؟
هرگونه آسیب به ستون مهرهها موردی اورژانسی میباشد و در وهله اول پزشکان اورژانس شما را ویزیت خواهند کرد. در بخش اورژانس، شدت آسیب ارزیابی خواهد شد و اقدامات اولیه مثل اطمینان از پایداری وضعیت تنفس و سایر علایم حیاتی انجام خواهد شد. سپس با استفاده از بریس گردن و کمر، ستون مهرهها به صورت ثابت نگه داشته می شود و بعد ارزیابیهای تکمیلی از جمله تصویربرداریها انجام میشوند. روشهای تصویربرداری معمول عبارتاند از:
- تصویربرداری اشعه ایکس: در این روش، با پرتاب اشعههای ایکس به بدن، تصویری بر اساس عبور یا عدم عبور اشعههای تابیده شده از ساختارهای درون بدن ایجاد میشود. ساختارهای سخت مثل استخوانها، اجازه عبور به اشعه ایکس نمیدهند و در تصویر سفید به نظر میرسند. با این روش، می توان در صورت وجود شکستگی یا دررفتگی در مهرهها آنها را شناسایی کرد.
- سیتی اسکن: با روش تصویربرداری سیتی اسکن میتوان جزئیات استخوانی ستون مهرهها را در زوایای متعدد با دقت مشاهده کرد. مزیت این روش سه بعدی بودن آن میباشد.
- MRI: این روش جزئیات بسیار خوبی از بافتهای نرم مثل رباطها و تاندونهای عضلات را میتواند در اختیار ما قرار دهد.
درمان شکستگیهای ستون فقرات به چه صورت انجام میگیرد؟
درمان شکستگیهای ستون فقرات معمولا با تسکین درد و پایدارسازی ستون مهرهها آغاز میشود. بسته به نوع شکستگی و پایداری یا عدم پایداری ستون مهره، می توان از بریس یا جراحی جهت درمان استفاده کرد.
https://mayfieldclinic.com/pe-spinefract.htm