شکستگی گردن استخوان ران
استخوان ران یا فمور، استخوانی است که در بالا با لگن یک مفصل گوی و کاسهای به نام مفصل ران تشکیل میدهد و در پایین با استخوان درشت نی یا تیبیا، مفصل زانو را ایجاد میکند. شکستگی گردن فمور و شکستگیهای تروکانتریک بیش از ۹۰ درصد شکستگیهای بخش پروگزیمال فمور را تشکیل میدهند.
گردن فمور شایعترین محل شکستگیهای لگنی میباشد. سر استخوان فمور شکلی کروی دارد و به همین دلیل، وقتی در داخل بخش فرو رفته استخوان لگن (استابولوم) قرار میگیرد، مانند گویی می شود که داخل یک کاسه قرار گرفته است. درست در پایین سر فمور، میتوان گردن فمور را دید.
شکستگیهای گردن فمور از نوع شکستگیهای داخل کپسولی هستند. کپسول ناحیهای است حاوی مایعی لیز و لزج که وظیفه کاهش اصطکاک استخوان ها در درون مفصل و نیز تغذیه استخوانها را بر عهده دارد. با توجه به محل دقیق ایجاد شکستگی میتوان شکستگیهای گردن فمور را به سه دسته تقسیم کرد:
- شکستگی ساب کپیتال: شکستگی در محل اتصال سر فمور و گردن آن
- شکستگی ترانس سرویکال: شکستگی در قسمت میانی گردن فمور
- شکستگی بازی سرویکال: شکستگی در قسمت انتهایی گردن فمور
با افزایش سن و ورود به سنین میان سالی و سالمندی، تراکم استخوانی کاهش پیدا میکند. کاهش تراکم استخوانی منجر به کاهش استحکام استخوانها میشود و به همین دلیل نیز شکستگی گردن فمور در افراد مسن شایعتر از سایر ردههای سنی میباشد. بیش از ۹۰ درصد این شکستگیها در افراد بالای ۵۰ سال رخ میدهند. همچنین شیوع این شکستگیها در خانمها بالاتر است. دلیل آن نیز شیوع بالاتر بیماری پوکی استخوان در خانمهای مسن نسبت به مردان مسن میباشد.
شکستگی گردن فمور میتواند خطرات قابل توجهی برای فرد داشته باشد. از جمله این خطرات، قطع جریان خونی سر فمور متعاقب پارگی عروق خونی مجاور میباشد. در صورتی که جریان خونی سر فمور قطع شود، پدیدهای به نام نکروز آواسکولار رخ خواهد داد. طی این پدیده، سر فمور از بین خواهد رفت و عوارض بدی به جا خواهد گذاشت.
انتخاب نوع درمان برای شکستگیهای گردن فمور در افراد مسن نیازمند تشخیص محل دقیق شکستگی و کیفیت خونرسانی به سر فمور میباشد. روش درمانی برای شکستگیهای همراه با دررفتگی و اختلال در جریان خون عمل جایگزینی سر فمور (همیآرتروپلاستی یا آرتروپلاستی کامل مفصل لگن) می باشد. در صورتی که در رفتگی وجود نداشته باشد و جریان خون نیز مشکلی نداشته باشد، عمل جراحی تثبیتکننده شکستگی انحام میگیرد.
بیشتر بدانید: سیاه شدگی سر استخوان ران
چه عواملی باعث شکستگی گردن استخوان ران می شوند؟
تروما و آسیبهای فیزیکی شایعترین علل شکستگیهای گردن فمور هستند. آسیبهای فیزیکی شایع در سنین مختلف میتواند متفاوت باشد. مثلا در سنین جوانی تروما با انرژی زیاد مثل تصادفات رانندگی یا سقوط از ارتفاع بلند شایعترند؛ اما در افراد مسن سقوط و افتادن شایعترین علت شکستگی میباشد. وجود زمینههایی مثل سن بالای ۵۰ سال یا ابتلا به بیماریهایی مثل پوکی استخوان که باعث تضعیف استخوانها می شوند، خطر شکستگیهای گردن فمور را افزایش میدهند. یکی دیگر از عوامل ایجادکننده خطر، ابتلا به بدخیمیهای استخوانی است.
در کودکان شکستگی گردن فمور خیلی شایع نیست و به ندرت اتفاق میافتد؛ با این حال تروما با انرژی زیاد میتواند باعث ایجاد این نوع شکستگی در کودکان شود. در برخی از کودکان ممکن است بیماریهای زمینهساز شکستگی مثل پوکیاستخوان، فلج مغزی یا دیستروفی های عضلانی را نیز ببینیم. احتمال شکستگی گردن فمور در این کودکان نسبت به کودکان سالم بیشتر است.
در صورت شکستگی گردن فمور چه علایمی ممکن است در فرد ایجاد شود؟
بیشتر افرادی که دچار شکستگیهای گردن فمور میشوند، درد شدیدی را در کشاله ران خود احساس می کنند. این درد با حرکت دادن پا یا وارد کردن هرگونه نیرو به مفصل ران تشدید میشود. افرادی که بیماریهای زمینهای مثل پوکی استخوان، بدخیمیهای مختلف یا سایر بیماریهای زمینهای را داشتهاند، ممکن است پیش از رخ دادن شکستگی نیز از درد کشاله ران شکایت داشته باشند. ممکن است در اثر شکستگی گردن فمور، پای آسیبدیده کوتاهتر از پای سالم به نظر برسد.
تشخیص شکستگی گردن ران به چه صورت انجام میشود؟
پزشک با در نظر گرفتن سانحه، علایم همراه و نحوه قرار گیری لگن و پا، میتواند به شکستگی گردن فمور شک کند. پس از انجام معاینه فیزیکی و انجام تصویربرداری اشعه ایکس، پزشک تشخیص را تایید کرده و محل آسیبدیدگی را نیز مشخص میکند. برخی از شکستگیهای کوچک یا ناکامل ممکن است در تصویربرداری اشعه ایکس مشخص نشود. در صورتی که شکستگی در عکس X-Ray دیده نشود و پزشک همچنان به شکستگی شک داشته باشد، ممکن است درخواست انجام بررسیهای تکمیلی تر از جمله سیتی اسکن، MRI یا اسکن استخوان بدهد تا جزئیات بیشتری مشخص شود.
شکستگی گردن فمور چگونه درمان میشود؟
درمان شکستگی فمور معمولا با استفاده از دارودرمانی، روشهای جراحی و روشهای توانبخشی استفاده میشود. یکی از دستههای دارویی که در سیر درمانی شکستگی گردن فمور بسیار پرکاربرد است داروهای ضد درد هستند. داروهای مسکن میتوانند برای مدت کوتاهی درد ناشی از شکستگی را تخفیف دهند. این داروها شامل داروهای بدون نیاز به نسخه (OTC) مثل NSAIDها و داروهای نیازمند نسخه مثل اپیوئیدها می باشند.
دسته دارویی دیگری که پزشکان استفاده میکنند دسته دارویی بیسفسفوناتها میباشد. این داروها بیشتر در افراد مسن که در معرض پوکی استخوان قرار دارند کاربرد دارد و باعث تقویت استخوانها و افزایش تراکم آنها میشوند؛ در نتیجه از شکستگیهای احتمالی که ممکن است در آینده رخ بدهند جلوگیری میکنند.
عمل جراحی اورژانسی معمولا جهت کاهش درد بیمار و تسریع بازگشت تحرک در مفصل در کوتاه ترین زمان ممکن انجام میشود. انواع مختلفی از جراحیها جهت درمان شکستگی های گردن فمور کاربرد دارند و با توجه شدت شکستگی، سن بیمار و بیماریهای زمینهای انتخاب میشوند. فاکتور مهم دیگری که در تعیین نوع عمل جراحی نقش دارد، وجود یا عدم وجود اختلال در جریان خون میباشد.
به طور کلی، ۳ عمل جراحی در درمان شکستگی گردن فمور کاربرد دارند:
- فیکساسیون داخلی
- عمل تعویض جزئی مفصل لگن
- عمل تعویض کامل مفصل لگن
در بین اعمال جراحی ذکر شده، عمل تعویض کامل مفصل لگن بیشترین بازده هزینه-اثربخشی را دارد و در طولانی مدت کمترین عوارض را به همراه خواهد داشت. این عمل به افراد سالم و بدون ابتلا به اختلالات زمینهای توصیه میشود.
طول دوره نقاهت بستگی به شدت شکستگی، وضعیت سلامت عمومی و نوع عمل جراحی که برای بیمار انجام شده بستگی خواهد داشت. فارغ از همه اینها، افرادی که دچار شکستگی گردن فمور شدهاند حتما باید دورههای تمرینی و فیزیوتراپی را سپری کنند. افرادی که دچار بیماریهای زمینهای مثل پوکی استخوان هستند نیز باید جهت پیشگیری از شکستگیهای محتمل بعدی، عامل زمینهای را درمان نمایند. در صورت وجود درد مزمن در کشاله ران یا لگن حتما باید به پزشک معالج اطلاع داده شود.
https://www.healthline.com/health/femoral-neck-fracture